Умови та механізми впровадження ШІ у фінансовому секторі

Автор(и)

DOI:

https://doi.org/10.31617/1.2025(163)11

Ключові слова:

штучний інтелект, фінансовий сектор, Індустрія 4.0, цифрова трансформація

Анотація

Дослідження обґрунтовує процес адап­та­ції штучного інтелекту у фінансовому сек­торі, висвітлюючи ключові механізми його впровадження. Зазначений процес представ­лено з погляду розвитку Індустрії 4.0. Розглянкуто умови впровадження штучного інтелекту у фінансовому секторі. Проте воно не претендує на вичерпне висвітлення досліджуваної проблеми. Кожне з питань, представлених у статті, потребує розробки на основі більш глибоких досліджень. Мета дослі­дження – показати процес адаптації штучного інтелекту у фінансовому секторі та визначити механізми його впровадження. У межах цього дослідження сформульовано такі дослідницькі питання (без висунення гіпотез): Яке значення має ШІ у розвитку цифрової економіки? Яка роль ШІ у розвитку фінансового сектору? Який досвід впровадження ШІ у фінансовому секторі мають різні країни? Які уроки використання ШІ та МН у фінансовому секторі винесені на сьогоднішній день? Дослідження базується на аналізі та оцінці наукової літератури та галузевих звітів, що висвіт­лю­ють питання цифрової трансформації еконо­міки, підкрес­люючи важливість та можли­вості викорис­тання штучного інтелекту та повʼязаних з ним сучасних технологій. Вищезазначений аналіз був доповнений застосуванням дедуктивного та індуктивного міркування. Використання штуч­ного інтелекту є невідʼєм­ним елементом процесу цифровізації економіки. Фінансовий сектор широко застосовує рішення, засновані на використанні штучного інтелекту та машин­ного навчання. Вони стали важливим факто­ром підвищення ефективності цього сектору та фінансової системи і її елементів, якості послуг, що надаються фінансовими установами і, як наслідок, їх конкуренто­спро­можності на ринку. Розвиток цифрової еконо­міки створив нові можливості для фінансових установ використовувати штучний інтелект та повʼязані з ним інформаційні технології. Це стосується застосування таких технологій, як автономні роботи, великі дані, хмарні обчис­лення, системна інтеграція, адитивне вироб­ництво, промисловий Інтернет речей, допов­нена реальність, симуляції та технології, що підтримують кібербезпеку. Ці технології ство­рюють нові можливості для фінансових установ щодо підвищення своєї ефективності та якості продуктів, які вони пропонують

Біографії авторів

Марек ДЗЮРА, Краківський економічний університет

к. е. н., доцент кафедри економіки та організації підприємств Краківського економічного університету

Фабіо ФРАГОМЕНІ, Університет Мессіни

к. е. н. Університету Мессіни

Анджей ЯКІ, Краківський економічний університет

д. н. (Менеджмент), доцент кафедри економіки та організації підприємств Краківського економічного університету

Павел ЛУЛА, Краківський економічний університет

д. е. н., професор кафедри обчислювальних систем, професор Краківського економічного університету

Томас РОЄК, Краківський економічний університет

к. н. (Менеджмент), доцент кафедри економіки та організації підприємств Краківський економічний університет

Посилання

A hub for the JRCʼs scientific research on Artificial Intelligence. (n. d.). https://ec.europa.eu/knowledge4policy/ai-watch_en

Artificial intelligence and machine learning in financial services. (2017). Market developments and financial stability implications. Financial Stability Board, November 1. https://www.fsb.org

Boost Your AIQ. (2018). https://www.almendron.com/tribuna/wp-content/uploads/2018/07/accenture-boost-your-aiq.pdf

Bugarčić, M., & Slavković. M. (2023). Does Digitalization Supports Project Management Effectiveness? New Insight on the Role of Intellectual Capital, Buildings, (13), 1898, 1-19. https://doi.org/10.3390/buildings13081898

Communication Artificial Inteligence for Europa. (2018). https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/library/communication-artificial-intelligence-europe Ethics guidelines for trustworthy AI. (2019). The High Level Expert Group on Artificial Intelligence (AI HLEG). Directorate-General for Communications Networks, Content and Technology (European Commission), April 8. https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/library/ethics-guidelines-trustworthy-ai

Grabowska, S., & Saniuk, S. (2022). Development of business models in the fourth industrial revolution: conditions in the context of empirical research on worldwide scope companies located in Poland, Journal of Open Innovation: technology, Market, and Complexity, 8(86), 1-20. https://doi.org/10.3390/joitmc8020086

European Coordinated Plan on Artificial Intelligence. (2018, December 7). https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/library/coordinated-plan-artificial-intelligence

European Comission. (2018, December 7). Member States and Commission to work together to boost artificial intelligence "made in Europe". http://europa.eu/rapid/press-release_IP-18-6689_en.htm

European Judicial Systems - CEPEJ Evaluation Report. (2024). https://www.coe.int/en/web/cepej/practical-examples-of-ai-implemented-in-other-countries

Fintech Poland. (2022). https://fintechpoland.com/wp-content/uploads/2022/03/AI_raport_FIN-1.pdf

High-level expert group on artificial intelligence. (n. d.). https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/high-level-expert-group-artificial-intelligence

Jaśko P., Lula P., & Prusak A. (2022). A Review of the Concept of Random Elements and Data Types in the Context of Machine Learning, MCDM, and Graph Models [In:] Mazur S. (ed.), Industrial Revolution 4.0: Economic Foundations and Practical Implications (Routledge Studies in the Economics of Innovation). Routledge: London, 169-220. https://www.taylorfrancis.com/chapters/edit/10.4324/9781003264170-10/review-concept-random-elements-data-types-context-machine-learning-mcdm-graph-models-przemys%C5%82aw-ja%C5%9Bko-pawe%C5%82-lula-anna-prusak https://doi.org/10.4324/9781003264170-10

Jordan, M., & Mitchell, T. (2015). Machine learning: Trends, perspectives, and prospects, Science 349(6245), 255-260.

https://doi.org/10.1126/science.aaa8415

Korzynski, P., Mazurek, G., Altmann, A., Ejdys, J., Kazlauskaite, R., Paliszkiewicz, J., Wach, K., & Ziemba, E. (2023). Generative artificial intelligence as a new context for management theories: analysis of ChatGPT, Central European Management Journal, 31(1), 3-13. https://doi.org/10.1108/CEMJ-02-2023-0091

Lucks, K. (2022). Industry 4.0 from An Entrepreneurial Transformation and Financing Perspective, Sci, 4(47), 1-24. https://doi.org/10.3390/sci4040047

Mączyńska, E., & Okoń-Horodyńska, E. (2020). Przedsiębiorstwo i jego otoczenie w obliczu czwartej rewolucji przemysłowej - wyzwania, szanse, zagrożenia. Przegląd Organizacji, (1), 9-21. https://doi.org/10.33141/po.2020.01.01

Merton, R., & Bodie, Z. (2005). Design of financial systems. Towards a synthesis of function and structure. Journal of Investment Management, 3(1), 1-23. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=565172 https://doi.org/10.1142/9789812700865_0001

Mitchell, T. (1997). Machine Learning, New York: McGraw Hill. https://dl.acm.org/doi/10.5555/541177

Report. (2020). Sztuczna inteligencja w bakowości. Centrum Prawa Bankowego i Informacji Publishing House, Warsaw.

Reworking the Revolution (2019). https://www.academia.edu/38048342/Reworking_the_Revolution_2019

Samuel, A. (1959). Some Studies in Machine Learning Using the Game of Checkers, IBM Journal, 211-229. https://doi.org/10.1147/rd.33.0210

Saniuk, S., Grabowska, S., & Straka, M. (2022). Identification of Social and Economic Expectations: Contextual Reasons for the Transformation Process of Industry 4.0 into the Industry 5.0 Concept. Sustainability, (14), 1391, 1-20. https://doi.org/10.3390/su14031391

Ślusarczyk, B. (2019). Potencjalne rezultaty wprowadzania koncepcji Przemysłu 4.0 w przedsiębiorstwach. Przegląd Organizacji, (1), 4-10. https://doi.org/10.33141/po.2019.01.01

van Liebergen, B. (2017). Machine Learning: A Revolution in Risk Management and Compliance? The Capco Institute Journal of Financial Transformation, April. https://ideas.repec.org/a/ris/jofitr/1592.html

Winston, P. H. (1992), Artificial Intelligence, Addison-Wesley Pub. Co. https://archive.org/details/artificialintell0000wins/page/n7/mode/2up

##submission.downloads##

Опубліковано

2025-10-21

Як цитувати

[1]
ДЗЮРА M. , ФРАГОМЕНІ F., ЯКІ A. , ЛУЛА P. і РОЄК T. 2025. Умови та механізми впровадження ШІ у фінансовому секторі. Scientia fructuosa. 163, 5 (Жов 2025), 173–200. DOI:https://doi.org/10.31617/1.2025(163)11.

Номер

Розділ

ПІДПРИЄМНИЦТВО